'De markt dwingt je om ongezouten uitspraken te doen over groei', zegt een econoom van Rabobank. 'Er is gewoon vraag naar voorspellingen. Er is geen keus om het niet te doen.' En dan gaat het dus over voorspellingen over ónze economie. Lees ook met die uitspraken in gedachten de nieuwe blog van mediaspecialist Tonie Broekhuijsen en de link met The War of the Worlds, het hoorspel uit 1938 dat zoveel paniek veroorzaakte - of juist niet...
Tonie Broekhuijsen 25 oktober 2020
Het duurt te lang. Ik zeg het te vaak tegen te veel mensen: ‘Ik ben nu wel klaar met die corona.’ Alsof zij er nog zin in hebben. Alsof dat helpt.
Het is uitzichtloos. En daar kunnen we slecht mee overweg. Je wilt een stip aan de horizon hebben, op- of aftellen, weten hoever je bent, hoeveel je hebt afgelegd en hoeveel je nog hebt te gaan. Maar we weten niets. Helemaal niets. Het cijfer-Journaal waar Maurice de Hond zich zo aan ergert, geeft dag na dag aan dat het virus zich nog aan alle kanten verspreidt. Waren het eerst berichten over anderen, inmiddels komt het steeds dichterbij. Oud-collega’s die getroffen zijn, vrienden die positief blijken en familieleden die de deur niet uit kunnen, omdat ze in quarantaine moeten.
Voor veel horeca- en evenement-ondernemers lijkt deze tijd de ultieme marteling. Hoelang houd je dit nog vol, wanneer gooi je de handdoek in de ring en sluit je voorgoed de tent? Dat zijn helaas reële vragen. En ook al is het een slecht verhaal, je hebt toch een uitzicht nodig. Want hoelang kan je nog wachten op een vaccin, totdat iedereen immuun is?
Gekmakend. Precies, dat is wat het is.
Breaking news: meteoriet ingeslagen, Marsmannen!
Van de week schoot me het verhaal te binnen hoe de acteur en filmregisseur Orson Welles beroemd werd. De wereld verkeerde, net als nu, in onzekerheid. Komt er oorlog in Europa? Houdt die vreselijke economische crisis ooit nog eens op? En dan, opeens, wordt de uitzending op de radio onderbroken met ‘breaking news’. Er wordt ‘live’ verslag gedaan vanuit New Jersey waar een meteoriet is ingeslagen. Of is de meteoriet geland? Dat is nog onduidelijk. Reporters ter plekke beschrijven hoe uit een vreemd cilindervormig object een monster met gigantische tentakels tevoorschijn komt. De politie ter plekke zwaait met een witte vlag om aan te geven dat ze in vrede komen, maar wordt prompt met een gerichte aanval van een soort vlammenwerper verbrand. Net als de auto’s waarin ze reden en het bos achter hen.
De paniek in de VS is groot: Marsmannen vallen de wereld aan. Mensen stoppen hun hele hebben en houden in de auto en willen vluchten. Maar waarheen? Er gaan geruchten dat mensen in New York in wanhoop van wolkenkrabbers afspringen.
Het is 30 oktober 1938. Het hoorspel ‘The War of the Worlds’ veroorzaakt in heel de Verenigde Staten paniek. De telefoon van het radiostation staat roodgloeiend. Agenten bestormen het gebouw van het radiostation CBS en eisen dat de uitzending onmiddellijk wordt gestaakt.
The New York Times bericht de volgende ochtend: ‘Radio-uitzending veroorzaakt paniek, oorlog wordt als feit aangenomen’. Dagenlang staan de kranten vol met verhalen over de angst die het hoorspel heeft veroorzaakt. Een speciaal opgerichte commissie buigt zich over de vraag of je in een hoorspel, fictie dus, ‘breaking news’ mag nabootsen. Moet dat niet verboden worden?
Het is nog steeds een bizar verhaal hoe, onbedoeld, Orson Welles op slag wereldberoemd werd. Belangrijker was dat het verhaal over de paniek die ‘The War of the Worlds’ veroorzaakte helemaal niet klopte. Er waren geen miljoenen luisteraars, er was niet zoveel paniek, behalve bij het radiostation. Maar de kranten gingen ermee aan de haal: hoe gevaarlijk radio wel niet was en hoe lichtgelovig het publiek! Achteraf stelden historici vast dat het vooral een gevalletjes was van ‘never let truth stand in the way of a good story’.
Ik moet eraan denken als voor de zoveelste keer op televisie aandacht wordt besteed aan de verhalen die de aanhangers van viruswaanzin rondbazuinen, inmiddels slinks herdoopt in viruswaarheid. Is die aandacht terecht? Is dat nog nieuws? Komen de Marsmannetjes weer langs? De angst van deze mensen is wellicht begrijpelijk. De woede misschien ook. Maar is het de taak van de media om die verhalen zodanig te versterken dat we er continu mee worden geconfronteerd?
Ja, het duurt allemaal veel te lang. Daar kunnen mensen maar moeilijk mee overweg, zo bevestigen psychologen. Vragen moeten worden beantwoord. Schuldigen aangewezen, liever nog bestraft. Wij willen antwoorden hebben, een uitzicht op betere tijden. En wel nu.
Zo ontstaan dus al die wilde verhalen. Gewoon, omdat er zoveel behoefte aan is. Aan media de taak om juist nu de waanzin van de dag te negeren.
Want we hebben onze handen vol aan onze reële problemen: je zal maar horeca- of eventondernemer zijn.
Oorspronkelijk gepubliceerd op:
