top of page
  • toniebroekhuijsen

Propaganda (5): Zo maak je een jubileum veel groter dan het is


50 jaar elektrisch licht. Hoe een destijds vernieuwende public relations-aanpak daarover, eind jaren '20, zowaar tijdloos blijkt te zijn. Propaganda, hét klassieke handboek voor public relations, staat vol met dit soort voorbeelden. Mediaspecialist Tonie Broekhuijsen vertaalde het boek onlangs naar het Nederlands en schrijft er voor De Ondernemer een aantal gastblogs over.


Branchefeestjes zijn tegenwoordig niet meer weg te denken uit het bedrijfsleven, de sport en de media. Er zijn jaarlijkse verkiezingen voor het beste accountantskantoor, de beste website, de belangrijkste technische innovaties, de sporters en de makers van televisieprogramma’s. En dan zijn er nog de jubilea. Van 1 tot 100 jaar: als er iets te vieren valt, kun je jezelf als bedrijf of instelling (weer) in de spotlights zetten.


Enkele maanden na zijn succesvolle campagne om vrouwen op straat te laten roken, wordt public relations-pionier Edward Bernays benaderd door General Electric. Het elektrische licht bestaat 50 jaar. De uitvinder van het elektrische licht, Thomas Edison, zal persoonlijk aanwezig zijn bij een jubileumfeestje.


Speciale herdenkingszegel

Edison is echter bang dat General Electric er een ‘te commercieel feest’ van maakt, dus neemt zijn goede vriend Henry Ford het roer als organisator over. General Electric blijft betrokken en vraagt Bernays om hun kant van de zaken te behartigen. En dat doet hij inderdaad commercieel, en met verve.


In de weken vooraf verschijnen er brieven met felicitaties van onder andere Albert Einstein, bekende Amerikaanse generaals uit die tijd en wordt er een speciaal liedje voor Edison gecomponeerd. De Amerikaanse posterijen drukken op Bernays verzoek een speciale herdenkingszegel.


Ford, Edison, Hoover, Wright

Het jubileum zelf wordt gevierd op 21 oktober 1929; drie dagen voor de verwoestende beurskrach op Wallstreet, maar dat weten de feestvierders dan nog niet.

Onder de genodigden in Detroit zijn naast gastheer Henry Ford en Thomas Edison grote namen aanwezig als de toenmalige president van de Verenigde Staten Herbert Hoover, Nobelprijswinnares Marie Curie, vliegtuigpionier Orville Wright, acteur Will Rogers en bankier en financier J.P. Morgan.

Op NBC-radio wordt die dag de ontdekking van het licht nagespeeld. De spanning wordt live opgevoerd door de presentator: ,,Gaat het licht branden? Gaat het lukken?” Miljoenen luisteraars horen het spektakel aan.


Complimenten voor Bernays

Na afloop wordt Bernays in de pers overladen met complimenten. Van The New Yorker tot de The Nation krijgt de counsel on public relations alle credit voor het jubileum.


'Bernays werkt goed met multimiljonairs, zoals het succes van dit grootse jubileum aantoont. Onder Fords vleugels kwam hij in contact met gouverneurs, andere landen, syndicaten, etc. Natuurlijk verdient de grootsheid van Edison al deze zaken, en de mensen, met de President voorop, wilde Edison ook graag eren op een grootse manier, maar het had wel een public-relations adviseur nodig om het allemaal los te trekken.'


The Atlantic Monthly merkte op dat Henry Ford de gastheer en manager van de show was, 'maar de man die het podium bouwde en de hoogwaardige marionetten liet opdraven was Edward L. Bernays'.


Een betere reclame kan Bernays zichzelf niet wensen. Terwijl de wereld in een economische afgrond duikelt, stijgt Bernays in naam en faam.




Oorspronkelijk gepubliceerd op: 


bottom of page